Algemeen Bezoekmoment soja (september 2020)

Begin september ging een eerste proefveldbezoek door binnen het Soy2Grow-project ‘Naar een duurzame en rendabele sojateelt in Vlaanderen’. Het einde van het teeltseizoen komt in zicht, een ideaal moment dus om de soja op het ILVO in de kijker te zetten. Tijdens deze bezoeknamiddag kwam de rassenproef, folieproef, het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen en mechanische onkruidbestrijding aan bod.

Tien nieuwe rassen in de rassenproef

Het ILVO legt al sinds 2014 rassenproeven soja aan. Het voorgaande LA-traject screende in totaal 34 rassen van de Europese rassenlijst. Dit jaar liggen 22 rassen aan waarvan 10 nieuwe ten opzichte van de voorgaande jaren. Deze nieuwe rassen behoren tot de maturiteitsgroep (MG) 00 of 000. Het is belangrijk het potentieel van deze nieuwkomers in Vlaanderen te onderzoeken. Op cijfers van gewasopbrengsten en eiwitgehaltes is het nog even wachten tot na de oogst.

Op 14 mei 2020 is de rassenproef gezaaid in vier herhalingen. Dezelfde rassen liggen ook op andere locaties aan zoals bij partner Inagro te Rumbeke-Beitem. Ondanks een duidelijke aanwezigheid van duiven, werd vogelschade voorkomen door afscherming van de proeven. Ook ziektes en plagen waren controleerbaar, last van de droogte was gering. Tijdens het groeiseizoen volgden we de opkomst, bodembedekking, aantal planten per m², ontwikkeling van wortelknobbeltjes, bloeidatum en hoogte eerste peulaanzetting op. In de laatste weken voor de oogst scoren we wekelijks per ras het afvallen van de bladeren en de rijpheid van de bonen. Op het bezoekmoment waren de afrijpingsverschillen goed te zien, sommige rassen kleuren nog groen terwijl andere quasi al hun bladeren verloren hadden.

In september zijn we tevens gestart met biotoetsen sclerotinia en rhizoctonia onder gecontroleerde omstandigheden. Elk ras uit de rassenproef wordt hieraan onderworpen om ook hun ziektegevoeligheid in beschouwing te nemen.

Kan bio-afbreekbare folie een meerwaarde zijn?

Rassenkeuze en teelttechniek zijn onder andere belangrijk om de sojateelt een kans te geven in Vlaanderen. Omdat in België het teeltseizoen relatief kort is voor soja, bekijken we de mogelijkheden van een bio-afbreekbare folie. Deze folieproef hebben we op twee tijdstippen aangelegd, met afwisselend een strook met folie en een strook zonder. De eerste zaai op 24 april 2020 met RGT Shouna toonde duidelijk een groeivoorsprong bij de plantjes onder folie. Later werd het verschil wel ingehaald, de soja onder folie startte vroeger aan de afrijping. Op het tweede tijdstip, 12 mei, zaaiden we ES Mentor en Lenka. Het verschil tussen planten onder folie of zonder folie was kleiner. Op het moment van bloei werden wortelknolletjes geteld en droge stofgehalte bepaald. Momenteel wordt deze data statistisch verwerkt.

Mechanische onkruidbestrijding in combinatie met chemische middelen

Op de proefvelden van KU Leuven wordt de chemische en mechanische onkruidbestrijding en een combinatie van beiden in de sojateelt bekeken bij verschillende rijafstanden (12,5-37,5-45 cm). De proef werd ingezaaid op 14 mei 2020 met verschillende types zaaimachines (graanzaaimachine (12,5 cm), omgebouwde bonenzaaier (37,5 cm), precisiezaaimachine (45 cm)). De chemische onkruidbestrijding (16 mei 2020) bestond uit een cocktail van Centium 0,15 L/ha + Frontier 0,50 L/ha + Proman 1,50 L/ha. Mechanische onkruidbestrijding gebeurde zowel met een wiedeg als met schoffel (rijafstand 45 cm). De onkruiddruk was van bij het begin laag door de droge weersomstandigheden. De opkomst was onregelmatig bij de rijafstand 37,5 terwijl deze bij 45 cm heel gelijk was. Dit wordt grotendeels bepaald door het type zaaimachine. Na 26 juni kon er geen mechanische onkruidbestrijding meer toegepast worden, de soja was op dit moment toegegroeid. Vanaf de eerste regen in juli kwamen melganzenvoet en zwarte nachtschade sterk op, manueel wieden was nodig.

Soja en gewasbescherming

Volgens de nationale en Europese wetgeving is soja een oliehoudend gewas en geen peulvrucht zoals boon, erwten… wederzijdse erkenningen vanuit bv. koolzaad of vlas vereist residustudies waardoor de erkenningen moeizamer verlopen. Qua herbiciden zijn er al 5 middelen in vooropkomst en 4 in na-opkomst erkend. Maar we blijven problemen hebben met melganzenvoet en zwarte nachtschade (besjes zijn giftig, zelfde formaat als sojaboontje, optische kleurtriage nodig). Er is dus nood aan extra middelen die er op dit moment niet zijn. Het is aangewezen daarom ook in te zetten op mechanische onkruidbestrijding. Dit jaar doken af en toe bladluizen en trips op in de proeven, maar ook de bonenvlieg en spint kunnen problemen vormen. Helaas zijn er voor insecticiden in soja nog geen erkenningen. Sclerotinia is op dit moment mogelijk een probleem, daarnaast is er ook al alternaria opgemerkt bij Inagro. Mogelijks wordt ook roest een belangrijke schimmel. Momenteel zijn geen fungiciden toegalaten in België, al was er wel een 120 dagen regeling voor propulse. Een mogelijke erkenning voor dit middel wordt verwacht in 2021. Fungiciden worden best toegepast tijdens de bloei.